Yabancı bir gezginin Anadolu’nun en vahşi romantik köşesi olarak betimlediği Ihlara Vadisi Aksaray’ın 25 km güneydoğusunda yer alıyor. Bu baş döndürücü güzellikteki vadi bir zamanlar dünya nimetlerinden elini eteğini çekmiş keşişlerin mekânıydı.
Volkanik bir dağ olan Haşan Dağı’nın püskürmesine neden olan tektonik hareketler ve lavlar Ihlara Vadisi’nin oluşmasını sağlamış. Çökme sonucu oluşan kanyonun tabanında Melendiz Çayı oymuş ve böylece kanyonun derinliği yer yer 150-200 metreye ulaşmış. Ihlara (Peristıema) Vadisi, Ihlara ve Selime köyleri arasında kuzeybatı-güneydoğu ekseninde 14 km boyunca uzanıyor. Geçmişte Peristrema olarak adlandırılan vadi şimdi güneydoğu ucundaki Ihlara kasabasının adıyla anılıyor. Peristrema Yunancada her yanı kıvrımlı anlamına geliyor, Melendiz Çayı vadiyi boydan boya geçip 26 kıvrım çizerek akıyor, Peristrema adı da buradan geliyor. Ihlara ise Yunancada ılık anlamına geliyor. Ihlara’nın devamındaki Ilısu’da da termal kaynaklar ve kayalara oyulmuş yerleşimler var.
İhlara Vadisi’nde Bizans dönemine tarihlenen kayalara oyulmuş ve duvarları resimlerle süslü yüzden fazla kilise ve manastırla, on bine yakın kaya oyuğu var. Ancak bu kilise ve manastırlardan 15 kadarı gezilebiliyor. İhlara Vadisi’ni tam manasıyla gezebilmek içinse birkaç gün gerekiyor.
İhlara Vadisindeki kiliseler vadiyi boydan boya yürüyerek gezileceği gibi, arabayla birkaç noktaya vadiye giriş yapılarak gezilebiliyor. Vadiye ilk giriş Ihlara Kasabası’nın içindeki müze kapısından yapılıyor. Vadi en güzel şekilde buradan seyrediliyor. Adeta bıçak gibi kesilmiş kaya duvarları, aşağıda gürül gürül akan Melendiz, köylülerin ekip biçtiği tarlalar ve şimdi bile ulaşılması güç noktalara oyulmuş kiliseler insanı hayretler içinde bırakıyor.
382 basamaklı merdivenle kanyonun içine iniliyor. Merdivenlerin bittiği yerde Ağaçaltı Kilisesi yer alıyor. Kilise, girişinde bulunan Danyal peygamberi iki aslan arasında betimleyen bir resim nedeniyle Daniel Pantanossa Kilisesi olarak da anılıyor. Dökülen fresklerin altından çıkan geometrik bezemelerden kilisenin ilk olarak ikonakıncı dönemde süslendiği anlaşılıyor. Daha sonra Ihlara tarzı fresklerle süslenmiş. Bu vadideki kiliseleri süsleyen ressamlar kendi tarzlarını da yaratmış. Ihlara tarzı olarak bilinen ve yalnızca burada görülen resim tarzında birbirine yakın sahneler, bağımsız gruplar halinde çerçevelenmiş. Ihlara tarzının, diğer resim tarzlarından en belirgin farkı renklerinin canlı, figürlerinin ayrıntılı ve hareketli olması.
Ihlara Vadisi Gezilecek Yerler
Sümbüllü Manastır’nın karşısındaki yamaçta da Yılanlı Kilise bulunuyor. Kadınlar manastın olduğu sanılan kilise adım batı duvarındaki yılanların saldırısına uğramış dört çıplak günahkar kadının resmedildiği bir freskten almış. Kilisenin İhlara tarzında yapılmış freskleri 11. yüzyılın başına tarihleniyor. Kilisedeki son akşam yemeği sahnesinde şeytanın da yer alması ressamın apokrif (doğruluğu kilise tarafından kabul edilmeyen) İncil’lerin etkisinde kalmasına bağlanıyor. Böyle resimlere Kapadokya’da sıkça rastlanıyor. İncil’de çok fazla söz edilmeyen İsa’nın çocukluğuna sahneler apokrif İncillere dayandırılarak anlatılmış.
Tekrar köprünün başına gelip vadinin İhlara kasabası yönüne doğru ilerlendiğinde Ihlara tarzı fresklerle süslü Pürenli Seki ve Kokar Kilise’ye ulaşılıyor. Bu civarda Karanlık Kale Manastırı gibi başka kiliseler de var, ancak bir tabelası yok bunların, binlerce kaya oyuğunun bulunduğu vadide tarifle yol bulmanın olanağı da yok.
Aslında vadinin içinden yürüyerek de Belisırma’ya gidilebiliyor ama bu çok uzun sürüyor. Üstelik Melendiz bahar ve kış aylarında patika yollan kaplayıp geçit vermeyebiliyor, o yüzden geri dönüp arabayla Belisırma’ya gitmek en mantıklısı.
Araç yoluyla Belisırma’ya doğru inerken karşınıza bir tabela çıkıyor; Direkli Kilise. Burası kayalara oyulmuş iki katlı ve on iki odalı bir manastır. Kilise oyulurken içinde büyük sütunlar yapıldığı için Direkli Kilise denilmiş. Direkli Kilise’nin 50 metre ilerisinde Bahattin Samanlığı Kilisesi yer alıyor. Bu kilisenin 10. yüzyıla tarihlenen 15 fresklerinde İsa’nın yaşamı Ihlara tarzında yapılmış fresklerle anlatılıyor.
Tekrar anayola dönüp vadiye inildiğinde Belisırma köyüne giriliyor. Vadinin tam merkezinde yer alan Belisırma köyü el değmemiş dokusuyla büyüleyici bir atmosfere sahip. Melendiz çap üzerindeki köprüden karşıya geçip köyün üstündeki tepeye tırmandığınızda Ala Kilisenin bulunduğu yamaca geliniyor. İhlara Vadisi’nin en geniş ve büyük kilisesi olan Ala Kilise de bir manastır kilisesi. Kilisenin yanında bir bezirhane var, içinde taş mengene, havuz, fırın ve büyük bir ahşap pres de görülüyor.
Belisırma yakınlarında iki önemli kilise daha var. Bunlardan ilki Ihlara Vadisi’nin en yüksek noktasına inşa edilmiş Kırkdamaltı Kilisesi. Kilisedeki bir yazıtta Bizans İmparatoru 2. Andronikos Paleologos ve Selçuklu Sultanı 2. Gıyaseddin Mesud’un adlan görülüyor, bu yüzden 1283-98 yılları arasında resimlendiği anlaşılıyor. Kilisenin bağışçısı Amirarzes Basileos kansı Thamar ile birlikte, kilisenin maketini yapının adandığı Aziz Georgios’a sunarken resmedilmiş. Karagedik Kilisesi ise kayalara oyulmuş onlarca kilisenin bulunduğu Ihlara Vadisi’ndeki tek duvar kilisesi. Belisırma’yla Yaprakhisar arasındaki Ziga kaplıcaları da bölgenin cazibe merkezlerinden biri. Yaprakhisar ve Selime’de de birkaç kilise kalıntısıyla, peribacalan görülüyor. Hatta Selime’de Kapadokya’nın en büyük manastırlanndan biri olan ve Selime Kalesi olarak bilinen 28 odalı manastır da bulunuyor. Manastırın önündeki mezarlıkta Selçuklu yapısı olduğu bilinen Selime Hatun türbesi var.
NASIL GİDİLİR
Ihlara'ya gitmek için önce 45 km uzaklıktaki Aksaray'a ulaşmak gerek. Aksaray; Ankara'ya 225 km, İstanbul'a 674 km, İzmir'e 693 km uzaklıkta. Aksaray lhlara arasında sürekli minibüsler çalışıyor. En yakın havaalanı ise Nevşehir'de.
YAPMADAN DÖNME!
Vadideki kilise ve manastırları gezmeden,
Melendiz Çayindan tutulan balıklardan yemeden,
Belisırma köyünü gezmeden,
Selime'deki peribacalarını görmeden, DÖNME!
NE YENİR?
Yörede daha çok tahıla dayalı yemekler öne çıkıyor. Bamya çorbası, çiğleme ve çullama yöreye özgü yemekler arasında. Belisırma'daki çayının kıyısındaki lokantalarda Melendiz Çayından tutulmuş balıklardan da yeme şansınız var.
EmoticonEmoticon